“Chặt khúc” quốc lộ bán vé, dân oằn mình vì phí: Địa phương thỏa thuận hay... thỏa hiệp?

Trong văn bản báo cáo Chính phủ của Bộ GTVT về những bất hợp lý thu phí BOT trên QL có lý giải, những bất cập về việc không quy hoạch, đặt trạm thu phí BOT không đúng vị trí, trái quy định về khoảng cách (70km/trạm) là do có sự thỏa thuận giữa Bộ GTVT, Bộ Tài chính và chính quyền các địa phương. Tuy vậy, thực tế có đúng như báo cáo này?

Mạnh ai nấy làm

Một trong những trường hợp bất cập là đặt trạm thu phí sai vị trí, mà báo Lao Động đã thông tin, là trạm Nam Hải Vân (Đà Nẵng). Đây nguyên là trạm thu phí hoàn vốn cho dự án XD hầm đường bộ Hải Vân, được Nhà nước xóa bỏ sau khi thu phí bảo trì đường bộ (2012), nhưng sau đó lại giao cho Cty 545 (Cienco5) tiếp tục thu phí để hoàn vốn cho dự án BOT mở rộng 8,2km QL 1A đoạn Hòa Cầm - Hòa Phước. Đáng nói là trạm này nằm hoàn toàn ngoài dự án, cách đó hơn 20km. DN vận tải phải chịu phí cho dự án BOT này “oan uổng” hơn 6 năm nay. Trạm này cũng chỉ cách trạm thu phí Hòa Phước chưa đầy 30km.

Báo cáo với Chính phủ về trường hợp đường bộ đặt trạm thu phí không thuộc quy hoạch hoặc khoảng cách giữa các trạm thu phí không đảm bảo tối thiểu 70km trên cùng tuyến đường, Bộ GTVT cho biết, “trước khi xây dựng trạm thu phí, bộ thống nhất ý kiến với UBND cấp tỉnh và Bộ Tài chính quyết định...”. Thế nhưng, khi hỏi UBND TP.Đà Nẵng về “thỏa thuận” với Bộ GTVT để cho phép thu phí trạm Nam Hải Vân trái quy định về khoảng cách, sai vị trí... thì Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Nguyễn Ngọc Tuấn lại từ chối. “Anh hỏi GĐ Sở GTVT!” ông Tuấn nói.

Trạm thu phí Nam Hải Vân vi phạm về khoảng cách (70km/trạm), đặt và thu phí ngoài dự án BOT, đang bị doanh nghiệp, nhân dân phản ứng. Ảnh: Thanh Hải

Trong khi đó, ông Lê Văn Trung - GĐ Sở GTVT TP.Đà Nẵng, cho biết chưa nắm rõ, bởi việc thu phí ở QL không do TP thực hiện. Bộ GTVT và Cty 545 phải có trách nhiệm trả lời về những vấn đề bất cập mà DN, nhân dân phản ánh. Đà Nẵng không có thỏa thuận nào với các bộ về việc trạm thu phí ở Nam Hải Vân cả.

Trạm thu phí dự án đường tránh TP.Tam Kỳ, Quảng Nam (do Cienco 5 đầu tư) lại được ưu ái đặt ngay trên QL 1A. Vì vậy, dù không sử dụng sản phẩm dịch vụ (đường tránh), DN vận tải phải bị đóng phí. Hơn nữa việc thu phí vượt số tiền đầu tư nhưng vẫn chưa dừng lại dù UBND tỉnh Quảng Nam nhiều lần có công văn đề nghị Bộ GTVT, Bộ Tài chính cho dừng thu phí.

Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam Đinh Văn Thu cho biết, tháng 4.2014, Quảng Nam chủ động đóng cửa trạm thu phí này nhưng Bộ Tài chính và Bộ GTVT có ý kiến khác nhau... và việc thu phí vẫn được tiếp tục. Việc dựng trạm thu phí mới để thu hoàn vốn dự án mở rộng QL 1A hiện nay, UBND tỉnh Quảng Nam đề nghị phải dời vào nam huyện Núi Thành để đảm bảo khoảng cách 70km/trạm (với trạm Điện Thắng ở bắc Quảng Nam), nhưng chưa được các bộ trả lời thì đã thấy thông tin Chính phủ đồng ý cho 3 trạm thu phí BOT hoạt động, trong đó có trạm Tam Kỳ?

Ông Thu nói thêm: “Để Cty 545 (Cienco5) được quyền thu phí trạm nam Hải Vân trái về vị trí, vi phạm về khoảng cách... Bộ GTVT, Cienco 5 đã có thỏa thuận với Quảng Nam sẽ mở rộng 2,5m trên suốt 45km QL 14 từ Đại Hiệp đi Thạnh Mỹ (qua địa phận Quảng Nam). Nhưng, thu phí thì vẫn triển khai, song việc mở rộng

QL 14 chỉ 1,6m và thực hiện hơn 10km từ Đại Hiệp đến cầu Hà Nha. Như vậy không thể gọi là thỏa thuận được”.

Thu phí đường bộ là “nặng gánh” cho Tây Nguyên

Theo Ban Chỉ đạo Tây Nguyên, không chỉ khoảng cách giữa các trạm thu phí và mức thu bao nhiêu, mà vấn đề ở chỗ việc đặt quá nhiều trạm thu phí BOT trên quốc lộ 14 là không phù hợp. Bởi mỗi vùng miền, khu vực có những đặc thù riêng, không thể áp dụng các quy định một cách cứng nhắc. Trạm thu phí trên quốc lộ 14 như vậy là nhiều và chưa phù hợp với điều kiện, tiềm lực, trình độ phát triển và kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội của vùng Tây Nguyên đang còn ở mức thấp, yếu kém và chưa đồng bộ” - văn bản của Ban Chỉ đạo Tây Nguyên nêu rõ.

Là một trong những khu vực nghèo nhất nước, có đông đồng bào dân tộc thiểu số sinh sống, Tây Nguyên đang được đầu tư bằng những chính sách đặc thù. Chính vì vậy, bên cạnh việc xúc tiến đầu tư, Ban Chỉ đạo Tây Nguyên luôn nỗ lực kêu gọi các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân ủng hộ, giúp đỡ người dân Tây Nguyên về an sinh xã hội (một trong những hoạt động thường xuyên là các hội nghị xúc tiến đầu tư và an sinh xã hội). Ban Chỉ đạo Tây Nguyên cũng đang nghiên cứu, kiến nghị với Đảng, Nhà nước tiếp tục có những cơ chế, chính sách đặc thù nhằm giúp Tây Nguyên thoát khỏi tình trạng khó khăn hiện nay.

Như vậy, việc trả phí cao để đi đường đẹp, chắc chắn không thể là mong muốn của người dân Tây Nguyên. Với 6 trạm thu phí sắp dựng lên trên quốc lộ 14, “điều này sẽ tác động không nhỏ tới sự phát triển kinh tế - xã hội của toàn vùng Tây Nguyên” - ông Trần Việt Hùng nhấn mạnh.