Lo cho nền kinh tế của các doanh nghiệp tư nhân siêu nhỏ

Nếu tính luôn cả hộ kinh doanh cá thể (khoảng 4,6 triệu hộ) thì tỷ lệ doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm tới trên 99,9% số doanh nghiệp tư nhân. Ảnh: MINH KHUÊ

(TBKTSG) - Theo số liệu của Chủ tịch Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Vũ Tiến Lộc đưa ra trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 10-2015, Việt Nam có 96-97% doanh nghiệp là nhỏ và siêu nhỏ, chưa đầy 2% là doanh nghiệp lớn và gần 2% là doanh nghiệp cỡ vừa.

Con số này tương tự như con số công bố vào năm 2014. Đây là kết quả khảo sát gần 390.000 doanh nghiệp ở Việt Nam. Số doanh nghiệp siêu nhỏ (sử dụng dưới 10 lao động) chiếm 66-67% trong số doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ. Nếu tính luôn cả hộ kinh doanh cá thể (khoảng 4,6 triệu hộ) thì tỷ lệ doanh nghiệp siêu nhỏ chiếm tới trên 99,9% số doanh nghiệp tư nhân (xem bài Tới 99,9% doanh nghiệp tư nhân là siêu nhỏtrên TBKTSG Online ngày 8-12-2014).

Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ này gặp rất nhiều hạn chế về vốn, nhân lực chất lượng cao, khả năng tiếp cận thị trường nước ngoài và khả năng tham gia vào mạng lưới doanh nghiệp phụ trợ cho các tập đoàn lớn trong và ngoài nước. Cho dù sản phẩm của các doanh nghiệp này có chất lượng tương đương các doanh nghiệp phụ trợ từ nước ngoài của những tập đoàn lớn, như Samsung, họ thiếu vốn và mối quan hệ để có khả năng chen chân vào chuỗi doanh nghiệp vệ tinh của những tập đoàn lớn.

Vì vậy, sự gia tăng vốn đầu tư nước ngoài và xuất hiện của các tập đoàn trong và ngoài nước lớn không tạo ra một hiệu ứng lan tỏa đáng kể về tăng trưởng đến các công ty nhỏ và siêu nhỏ nội địa. Những lợi ích từ hội nhập và ưu đãi của Chính phủ vì vậy nhiều khả năng sẽ tập trung vào trong tay một số dưới 1% doanh nghiệp lớn nội địa và tập đoàn nước ngoài, trong khi doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ sẽ đứng trước rủi ro rất lớn khi phòng tuyến bảo hộ hàng Việt Nam đang ngày càng bị xuyên thủng bởi các hiệp định thương mại tự do.

Tại sao chúng ta không mấy quan tâm việc một hộ kinh doanh cá thể bán nước mía của Việt Nam có thể cạnh tranh được với các chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh nước ngoài hay không, mà quan tâm một doanh nghiệp hàng tiêu dùng lớn của Việt Nam nhận đầu tư cả tỉ đô la Mỹ từ một doanh nghiệp bia ngoại?

Với việc gia nhập Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) (và có thể là Hiệp định TPP trong tương lai), các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ này đối mặt với rất nhiều rủi ro. Nguy cơ hàng nội bị đánh bật khỏi thị trường tiêu thụ, ở các thành phố lớn, đang lớn dần lên và dự báo vào đầu năm nay của tác giả Vũ Kim Hạnh rằng nông thôn là phòng tuyến cuối cùng của doanh nghiệp Việt có thể sẽ trở thành sự thật không lâu nữa (xem bài Giữ thị trường nội địa: Quyết định là doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhưng…trên TBKTSG Online ngày 14-2-2015).

Trong bối cảnh đó, những sự trợ giúp của Chính phủ cho doanh nghiệp siêu nhỏ là rất hạn chế. Như tác giả Vũ Kim Hạnh nhận xét trong bài viết đề cập ở trên, Chính phủ đã có nhiều chính sách hỗ trợ, nhưng việc triển khai thực hiện thì hầu như là không có.

Trong khi chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ không hiệu quả ở khâu thực thi, thì ngược lại, doanh nghiệp siêu nhỏ đối mặt với những khó khăn lớn do bộ máy hành chính của ta tạo ra. Chẳng hạn, tại hội thảo Cải cách thủ tục hành chính về thuế, chế độ kế toán cho các doanh nghiệp nhỏ Việt Nam tổ chức ngày 23-10-2015, ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế VCCI, cho biết tuy các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ đang được áp thực hiện chế độ thuế và kế toán riêng, gọn hơn so với hệ thống kế toán chung, nhưng vẫn còn khá phức tạp so với quy mô và tính chất hoạt động của loại hình doanh nghiệp siêu nhỏ.

Việt Nam đã bắt đầu hội nhập vào AEC nghĩa là những doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ của các nước trong khu vực cũng đối mặt với những khó khăn về vốn tương tự như Việt Nam. Nhưng một số nước láng giềng lại hơn chúng ta trong cách đầu tư cho chất lượng nguồn nhân lực và cách đối xử với doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ, giúp doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ của họ có thể giữ vững được trận tuyến nội địa ở nước họ để chống chọi với tập đoàn lớn của ta, và doanh nghiệp lớn của họ dễ dàng thâm nhập và đánh bại doanh nghiệp nhỏ của chúng ta.

Nếu xem quá trình hội nhập này là một bàn cờ, thì trước khi chúng ta cho con xe qua sông, phòng tuyến của con sĩ, tượng ở nhà phải được giữ vững. Nếu không, sự thu hẹp quy mô và đóng cửa của nhiều doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ ở Việt Nam chỉ là vấn đề thời gian, đồng thời những doanh nghiệp Việt quy mô vừa và lớn có thể sẽ bỏ ngỏ thị trường nội địa mà đi đánh thị trường ngoại vì làm ăn ở nước ngoài có khi còn dễ hơn làm ăn ở Việt Nam.

Khi đó, thị trường rộng lớn trong nước sẽ chỉ mang lại lợi ích cho doanh nghiệp lớn nước ngoài và một số ít tập đoàn lớn của người Việt có quan hệ, có vốn. Lợi ích của tăng trưởng kinh tế khả quan 6-7% mà chúng ta dự báo cho giai đoạn sắp tới có lẽ sẽ không được người dân bình thường cảm nhận được, vì nó chỉ làm giàu cho một số ít ông chủ người Việt và nước ngoài. Ngược lại, người ta cảm thấy những hộ kinh doanh cá thể xung quanh mình đang ngày một khó khăn hơn.

Khi cảm thấy làm ăn khó khăn mà chỉ một ít người giàu lên kéo theo giá bất động sản, giá cổ phiếu tăng, thì không lạ gì khi người dân không muốn mở công ty sản xuất, làm ăn nữa, mà sẽ tìm cách kiếm tiền nóng qua nhà đất và cổ phiếu. Khi đó đừng trách tại sao người trẻ Việt Nam muốn kiếm tiền nóng, tham gia showbiz, thay vì nghĩ đến mở công ty, vì họ thấy có ít những ví dụ thành công bằng cách chăm chỉ làm ăn một cách vững chắc xung quanh họ.

Nếu 99,9% doanh nghiệp của Việt Nam là doanh nghiệp siêu nhỏ thì thiết nghĩ chính sách hỗ trợ của Chính phủ phải quan tâm tới họ nhiều hơn, về cả chủ trương và sự thực thi. Nhưng chính vì quy mô siêu nhỏ của mình, những doanh nghiệp này đang bị “ngó lơ”. Điều này giống như một loại “định mệnh” của những doanh nghiệp siêu nhỏ. Chính vì quy mô họ nhỏ quá nên tiếng nói của họ ít được nghe thấy trên các phương tiện truyền thông và do đó ít thu hút sự quan tâm của công chúng và cơ quan chính phủ.

Tại sao chúng ta không mấy quan tâm việc một hộ kinh doanh cá thể bán nước mía của Việt Nam có thể cạnh tranh được với các chuỗi cửa hàng thức ăn nhanh nước ngoài hay không, mà quan tâm một doanh nghiệp hàng tiêu dùng lớn của Việt Nam nhận đầu tư cả tỉ đô la Mỹ từ một doanh nghiệp bia ngoại? Cơ quan chính phủ chắc cũng ít quan tâm đến lời than phiền về thủ tục thuế của một doanh nghiệp siêu nhỏ nhưng phải để ý đến than phiền trên mặt báo của một tập đoàn lớn về chuyện thuế của họ. Nói cho cùng, sự biến mất của một quán mì nhỏ đã tồn tại 20 năm của người Việt cũng không thu hút bằng việc một doanh nghiệp lớn của Việt Nam phải bán thương hiệu phở cho nước ngoài. Những thứ như vậy đang dần diễn ra như những điều bình thường trong xã hội. Sự dửng dưng, chấp nhận những điều đó như là chuyện bình thường thật là đáng lo.n

ĐIỀU TRỊ BỆNH CỘT SỐNG - THẦN KINH THEO PHƯƠNG PHÁP DIỆN CHẨN

NHẬN TẶNG VÀ MUA QUẦN ÁO CŨ

Gọi cho chúng tôi 0902233317